Çalışma hayatı çok hızlı değişiyor değil mi? Tamamda dijital camlar içinde geçirmeye başladığımız ömrümüzün içinde bunun farkında mıyız? Çünkü artık gelişimi dışarıdan izleyemiyoruz. Gelişimin içinde bir parça ve bir oyuncuyuz. Hatta dahada ilerisi bunu hissetmeden yaşıyoruz. Kısaca üzerimizdeki rolün ne olduğunu bile kavrama noktasında düşünceye sahip çoğu zaman değiliz. Biliyorum cümleler biraz ağır oldu. Fakat bunu daha iyi anlaşılması için şöyle açıklamak isterim. Bugün daha birkaç aylık bir bebek dijital yaşam ile buluşmak zorunda kalıyor. Bunu normal karşılayabilirsiniz. Diyebilirsiniz ki bu çağ onun çağı, pekâlâ bir düşünmenizi istiyorum. Elimizdeki telefonlar, kullandığımız uygulamalar, akıllı makineler, dijital arabalar sanki hep hayatımızdaydı gibi hissediyoruz değil mi? Aslında değillerdi. Neredeyse 15 yıl önce hiçbiri yoktu. O zaman bu çağ sizin çağınız mı?
Bu hızlı değişim bizim bile düşünmemize fırsat tanımadan hızla ilerliyor. Çalışma hayatı bu hızlı değişimi en yakında hissedecek alan oldu ve olmaya daha fazlası ile devam edecektir. Aslında bu sanayi devriminden sonraki en büyük devrim olacak. Çünkü çalışma hayatı kökten etkilenecek.
“Yapay zeka önümüzdeki yıllarda çalışma hayatını nasıl etkileyecek?” Soruyu kendisine sorduk ve bize aşağıdaki cevapları verdi.
- “İş Gücü Dönüşümü” yaşanacak.
- Rutin işler otomasyonu ile yapay zeka tekrarlanan işlerin yerini alacak.
- Yeni iş kolları oluşacak.
- Mevcut işler dönüşüme uğrayacak.
- “Verimlilik ve Üretkenlik Artışı” sağlanacak.
- Daha iyi veri analizi ile verimlilik artacak.
- Kişiselleştirilmiş hizmetler ile maliyetler hedef bazlı yönetilecek.
- “Eğitim ve Beceri Gelişimi” değişecek.
- Yaşam boyu öğrenme kaçınılmaz olarak hayatımızda olacak.
- “Çalışma Şartları Değişimi” yaşanacak.
- Uzaktan çalışma yaygınlaşacak.
- Hibrit çalışma modelleri her alanda yerini alacak.
- Çalışma alanları teknolojik olarak yeniden tasarlanacak.
Cevaplara baktığımızda çok da bilmediğimiz konu çıkmamış gibi görünüyor. Asıl mesele bunları bilsek bile bu dönüşümün hayal dünyamıza sığmayacak şekilde ve hızda olacağı gerçeğidir. Burada kritik konu bunu düşünecek zamanımız olacak mı?
Elbette bu sorunun cevabını vermek şimdilerde çok güç görünmüyor. Çünkü bu değişimi hissetmeden yaşıyoruz. Bu durumda düşünecek zaman, ortam ve bilgimiz kalmıyor. O zaman entelektüelliğimizi kim kullanıyor?
Çoğu zaman olaylar etrafımızda olup biter ve bizler neden olduğunu çok daha sonra anlarız. AI bizlere bu fırsatı çalışma hayatında tanımayacaktır. Bunu bilmek ve hiçbir şey yapmamak bir sel karşısında bir dal odunla baraj kurmaya benzeyecektir. Bu durumda daha fazla düşüncel olmak ve yeni devrime ayak uydurmamız gerekecektir. Bu ayak uydurmayı sağlamadan önce hangi sorunların var olacağını kısaca bilmemiz gerekiyor. Böylece çözümleri üretebiliriz. Yapay zeka;
- İnsanlar arası etkileşim azaltacaktır. Bu durumda duygular ile yaşayan insanın duygularına hitap eden çalışma alanları açığa çıkacak ya da bu tamamen bir sektör olacaktır.
- Gizlilik konusu ciddi bir gündem olacaktır. Dijital dünya her şeyi bilirken reel insandan bilgiler saklanmaya devam edilecektir. Bu durumda ciddi veri güvenliği işlevleri ve işleri açığa çıkacaktır. İlk etapta bunu otosanayi de araç beyni hacklemesi gibi düşünebiliriz.
- Monotonlaşan insan hareketleri yaşanacaktır. Bu durumda insan hareket kabiliyetleri artırıcı meslek grupları ön plana çıkacaktır. Daha fazla turizm kültürünü buna örnek verebiliriz.
- Rollerde kavram karmaşası yaşanacaktır. Rollerin tanımlanması problemleri ile uzlaşma ve hukuksal meslek grupları iş süreçleri farklılaşacaktır.
- Dijital direnç yaşam tarzı ortaya çıkacaktır. Her zaman toplum içinde ki farklılıklardan beslenir. Bu farklılıklar ile toplum ileri gitmektedir. Dijitalleşmeden arındırılmış iş ve yaşam süreçleri değer kazanacaktır. Bunu az olanın değerli olması yaklaşımı da diyebiliriz.
Tüm bilgiler ışığında öncelikle çalışma hayatında ne yapmamız geriyor tespit etmemiz elzemdir. Bu durumda entelektüel bilinci kaybetmeden çalışma hayatını şekillendirebiliriz. Yapay zekayı hayatın her alanında kullanabileceğimiz etkileşimini unutmadan hareket etmeliyiz.
- İnsan kaynakları bölümleri ile klasik veri setlerini ve iş süreçlerinin üzerinden geçilmeli ve yıllardır unutmaya yüz tuttuğumuz iş analizleri ve değerlemeleri alanları güncellenmelidir.
- Endüstri mühendisliğinin gerekliliği olan RACI matriksleri (Yetki sorumluluk) yapılmalıdır. Böylece rol karmaşasının önüne geçilecektir. Yetki ve sorumluluk kısımlarında AI’ya hangi alanlarda yer verilecek tespit edilmelidir.
- Bu matriksler ile rutin ve tekrarlanan işlerin sıklıkları ve frekansları çıkarılmalıdır. Böylece elimizdeki sınırlı yatırımın nereye yapılacağı hedef olarak belirlenebilecektir.
- Yatırım yapılacak alan belirlendikten sonra artık bilgi sistem gereklilikleri çıkarılmalı ve yatırım hazır hale getirilmelidir. Burada kast edilen bilgi sistem gereklilikleri her türlü teknolojik bilgi ve donanımsal alt yapıdır.
- Son olarak ise sistem raporlama ihtiyaçları ve iş süreçleri yapay zekaya teslim edilmelidir.
Çalışma hayatında böylece Yapay Zekaya Geçiş 1.0 çok rahatlıkla yönetmiş olmuş olacağız. Kısaca yapay zekayı da bir personel olarak görüp buna göre model biçersek en anlaşılır ve uygun şekilde geçişimizi yapmış ve onu işe almış olacağız. Sonra dilerseniz bu alandaki personel sayınızı artırabilirsiniz. Elbette bu anlattıklarımız ile hayat sınırlı kalmayacaktır. Bugün hayatın bir çok alanına hızlıca giriş yapan bu arkadaşımız bizlere dokunmaktadır. Eğitim alanında bizlere yabancı dil öğretirken (rutin, tanımlı ve tekrarlı bir iş), işe alım süreçlerinde ön elememizi yapmaktadır. Şimdi ise insan kaynakları alanında verimlilik temellerinde gelişmektedir. Tüm alanlardaki büyük veri analizini söylememize gerek bile yoktur. Çünkü tüm sistem bundan beslenmektedir.
Eğitim, araçlar, ev gibi insan hayatının maddi temelli büyük harcamalarının yapıldığı alanlarda şuan yapay zekanın gelişmesi gayet normaldir. Çünkü kaynak ve ticaret bu taraftadır. Bu taraflar ile birlikle bireyselleştirilmiş çalışma hayatları da işin sonunda nasibini alacaktır. Böylece sizi dinleyen bir asistan sizin psikoloğunuz, sizin zevklerinize göre ev bulan bir asistan sizin emlak danışmanınız olacaktır. Herkesin şekli ne olursa olsun bir yaşam koçu olacaktır. Çünkü çok fazla uyaranın olduğu bir dünya da bizi de optimize eden bir araç haline yapay zeka gelecektir.
Tüm bunların ışığında çalışma hayatı ve çalışma koşulluları değişecektir. Zaten bugüne kadarda değişerek gelmiştir. Bu değişim durmadan devam edecektir. Bu yeni keşif edilecek bir durumda değildir.
Bunun bir devrim olduğu unutulmamalıdır. Bu devrimi yakalayan kişiler, şirketler ve toplumlar bu çağı hızlıca açacak geri kalanlar ise tıpkı buhar makinesine karşı gelme gibi geri kalacaktır. Sizce yeni bir çalışma arkadaşı edinme vakti gelmedi mi?
